Kā ka luna hoʻoponopono nota: Unuhi ʻia na Ākea Kahikina. Click here to read this article in English.
I ka noho kahakai ʻana o Kamuela Kalai lāua ʻo Ian Masteron ma Kaʻaʻawa ma Ianuali, ua ʻike akula lāua i kahi ʻau i kohu like me ka lāʻau ʻohe e ʻoiʻoi ana ma ke one. E kūkā kamaʻilio aku ana lāua ma ko lāua hoʻomapopo ʻana, he iwi nō kēlā.
Ua hahai nā kōkoʻolua i ke kaʻina hana kūpono ke ʻimi ʻia nā iwi kupuna, ʻo ia ke kāhea mākaʻi ʻana a me ko ka mokuʻāina Division of Conservation and Resources Enforcement. Ua hala kekahi mau hola ma mua o ka hōʻea ʻana mai o kahi luna mokuʻāina. Akā ua ʻike ʻo Kalai, ʻaʻole ana kēlā ka manawa hope loa o kona kāhea ʻana aku.
“ʻAʻohe o māua ʻike i nā mea ma lalo, akā ʻike ʻia naʻe, inā ʻike ʻia kahi māhele liʻiliʻi, he nui ana nō paha ke koena,” wahi a Kalai.
A hala kekahi mau mahina, ua huʻe ʻia kahi pūniu e nā nalu e poʻi ana. Ua hoʻohiki ʻo Kalai a me kahi hui hoa i ke kiaʻi ʻana i nā iwi kupuna, a ʻo ko lākou kau ʻana i nā ʻeke one he 300 e pale pono ʻia ai nā iwi i ka huʻe ʻia ʻana.

“Ua hoʻāʻo mākou e kūkulu i kaupale akā…ua holoi ʻokoʻa akula ke kai i nā mea a pau,” wahi a Kalai.
ʻO nā ua nui a me ko ka hoʻoilo mau nalu nunui, ʻo ia nā mea a nā loea mālama moʻomeheu a me nā lālā kaiāulu e kuhi aku ai, ʻo kēia nō ka wā e noʻonoʻo ʻia ai ka hoʻohuli aniau ma ke kiaʻi ʻana i nā iwi kupuna. ʻOiai e huʻe ʻia ana nā iwi kupuna he nui e ke emi ʻana o nā kapa kai a me me ka piʻi ʻana o ka ʻilikai, ke koikoi aku nei kekahi i ka mālama pono ʻia ʻana o kēia mau wahi kapu a me nā wahi pana.
Na Wai E Makemake I Ka Holoi ʻIa ʻAna o Kona Hē Ponoʻī?
He lālā kaiāulu ʻo Kalai ma ka mālama hē ʻana mai ka makahiki 2010 aku, ma hope o kona hea ʻia ʻana he mamo a nā iwi kupuna he 700 i ʻimi ʻia ma ka lumu hoʻāhu ma lalo o ka hale pule ʻo Kawaiahaʻo. A hala nā makahiki he ʻumikūmālua, mau nō ke kali ʻana o kona ʻohana a me nā mamo ʻē aʻe i kahi pane mai ka hale pule mai e pili ana i kahi hoʻolālā mālama hē.
Ua hoʻoneʻe ʻo ia i Kaʻaʻawa mai Honolulu mai i hoʻokahi makahiki aku nei a ua hoʻomaka akula ʻo ia e hana i nā hoʻāʻo mālama ma laila ma hope o ka ʻimi ʻia ʻana o nā hui iwi pēpē he ʻekolu ma kahakai i kokoke loa i kona home. Ua nīnau akula ʻo Kalai iā Masterson, ʻo ia kahi kamaʻāina makamaka a me kahi hulikoehana no laila mai, no ka hoʻomākaʻikaʻi ʻana i nā wahi i ʻimi ʻia ai nā iwi. Ua makemake akula ʻo ia e noi kala iā lākou no nā mea e hana ʻia ana iā lākou.
Papahelu Huaʻōlelo Hou
Hūnākele – secret burial of a loved one
ʻAʻaiawā – erosion
Pūniu – skull
Hē – grave
Hulikoehana – archaeology
Koehana – artifact
Kāʻei – zone
Luna hoʻohana – manager
Pā wale – vulnerable
Hāneʻe mauna – landslide
Holo kele wai – runoff
Kohoemi – underestimate
“Na wai e makemake i ka holoi ʻia ʻana o kona hē ponoʻī?” i ʻōlelo aku ai ʻo Kalai. “ʻAʻole hiki ke kū ʻia ke kai, akā hiki ke hōʻoi ʻia ka mālama kapa kai ʻana.”
Ma kahi noiʻi i alakaʻi ʻia e Haunani Kane ma ka makahiki 2012, ua nānā kahi hui akeakamai mai ke Kulanui o Hawaii i nā kapa kai ʻākau ma Oʻahu e ʻike ʻia ai nā māhele i hoʻopilikia pinepine ʻia i ka ʻaʻaiawā. Ma o ka nānā ʻia ʻana o nā kiʻi kahiko e ana ʻia ai ka nui o ka loli kapa kai, ua aʻo maila lākou, aia nō kekahi mau wahi me nā hē a me nā koehana ma nā kāʻei pōʻino i ka ʻaʻaiawā.
Ua kuhi akula lākou, “hiki i nā luna hoʻohana ke hoʻohana i ka ʻikepili ma kēia noiʻi e helu ʻia ai ka pā wale o nā hiʻona moʻomeheu e hoʻopilikia ʻia, a e hoʻomohala i kahi kaʻina hana e mālama pono ʻia ai nā waiwai.”
ʻO Chip Fletcher, ʻo ia kahi loea hoʻohuli aniau a he hope dini ma ka School of Ocean and Earth Science and Technology ma ke Kulanui o Hawaiʻi ma Mānoa, ua ʻōlelo kēia, e hoʻomau ana ka piʻi ʻana aʻe o ka ʻilikai no nā kenekulia he nui e hiki mai ana, no laila, ʻoi aku ka hoʻolālā ʻana i ka hoʻoneʻe hou a i ʻole ka mālama ʻana i nā wahi ma kēia wā ma mua o ka wā e hiki mai ana.
“Inā kuhi ʻoe i nā wahi a hoʻohana ʻia ka ʻenehana ana loli kapa kai, hiki ke wānana ʻia ka wā a ka ʻaʻaiawā e hoʻopilikia aku ai i nā wahi kikoʻī mai ka makahiki 2030 aku,” wahi āna ma kahi nīnauele me Civil Beat.
Ua ʻimi kahi noiʻi mokuʻāina ma ka makahiki 2018, he $19 biliona ke kumu kūʻai o ka hālana ʻia ʻana o ka ʻāina a me nā kūkulu e ke kai. Me ke wānana ʻana i ka piʻi ʻana aʻe o ke kai honua he 3.2 kapuaʻi ma ka makahiki 2100, ua kuhi nā mea noiʻi i nā wahi moʻomeheu he 550 ma o ka pae ʻāina e hālana ʻia.
“ʻAʻole paʻakikī loa. Ua loaʻa ʻē nā mea pono,” wahi a Fletcher. “ʻO ka mea nui, ʻo ia ka hoʻohui pū ʻia ʻana o nā wānana ʻaʻaiawā me nā wahi moʻomeheu a me ke koho ʻana i ka hoʻolālā hoʻopakele.”
ʻO ke ālaina maoli, ʻo ia ka paipai ʻana i ka mokuʻāina e nānā i kēia mea me he koʻikoʻi lā.
He ʻĀina E Loli Ana
“ʻAʻole i hiki i ko kākou mau kūpuna ke ʻike leʻa i ka hoʻololi nui ʻia ʻana o ko kākou pae ʻāina e holo mai nei,” wahi a Kai Markell, ʻo ia kahi luna hōʻoia hoʻokō no ke Keʻena Kuleana Hawaiʻi.
He 20 ona mau makahiki ma ka mālama hē ʻana, a hana ʻo ia no ka State Historic Preservation Division ma ke kekeke 1990. Ua kamaʻāina loa ʻo ia i ka mālama iwi kupuna a me ka nui o kēlā hana.
Helu ʻia nā wahi hūnākele penei, he wahi i ʻike ʻē ʻia, a mālama ʻia ua mau wahi nei e ko ka mokuʻāina mau ʻaha iwi kupuna he ʻelima, a i ʻole ia, he wahi i ʻike ʻē ole ʻia, a mālama ʻia kēlā mau wahi e ka Department of Land and Natural Resources lāua ʻo SHPD.
ʻŌlelo aku ʻo Markell, i mea e hōʻoi ʻia ai ka mālama iwi ʻana, e aho ka hōʻoi ʻana i ka nānā wahi ʻana. ʻO nā hūnākele e huʻe ʻia e ka ʻaʻaiwā kapa kai, helu ʻia ua mau hūnākele nei ma ke ʻano he wahi i ʻike ʻē ʻole ʻia, i loko nō o ka ʻike ʻana i ka noho iwi ʻana ma laila no nā makahiki he nui.
ʻAʻole penei no nā hūnākele kapa kai wale nō. ʻO Skye Razon-Olds, ʻo ia ka mea nāna e alakaʻi ana i ka mālama a me ke aʻo ʻana ma Kanaka Climbers, ʻōlelo akula kēia, he pinepine ka ʻimi ʻia ʻana o nā iwi ma uka ma kēia mau makahiki ma muli o nā hāneʻe mauna.
“Ke loli ke anilā, loli pū ka ʻāina no ka mea hiki i nā pohaku paʻa ke hoʻoneʻe ʻia me ka maʻalahi,” wahi āna.
Ma muli o nā ua loku pōkole – he hopena ia o ka hoʻohuli aniau – na ka holo kele wai e hoʻonui aʻe ana i ka pahiki o nā hāneʻe mauna, wahi a nā mea noiʻi.
Aia Ma Waho Aʻe O Nā Iwi Kupuna
Pinepine ka ʻimi ʻia ʻana o nā iwi kupuna, a ma loko o nā kekeke ‘80 a ‘90, pēlā ka hana ma kēlā me kēia lā. Ma o ka noiʻi hulikoehana o nā hui kūkulu hale a i ʻole ka ʻimi ulia ʻana o nā mea hekehi a me nā mea holoholo kahakai, hōʻike mua ʻia nā mea i nā mākaʻi e hoʻomaka ʻia ai ka hana e ana i ka nui makahiki o ka mea i ʻimi ʻia.
Inā he kanalima makahiki a ʻoi o ke koena, e mālama ʻia ua koena nei e SHPD a me nā ʻaha iwi kupuna.
ʻElima ʻaha iwi kupuna o Hawaiʻi no ka ʻimi ʻana i wahi noho hope loa no nā wahi i ʻike ʻia. ʻO kēia hana ka mālama ʻana i nā iwi ma kahi like a lākou i ʻimi mua ʻia, a i ʻole ia, ʻo ka hoʻoneʻe ʻana i wahi ʻē aʻe ma ke ahupuaʻa like. Hiki i nā ʻaha ke paipai i hoʻolālā mālama a kākoʻo i ka ʻimi ʻana i nā mamo ma o ka moʻokūʻauhau a i ʻole ka ʻāina.
Akā, hiki i ke kaʻina hana ke hoʻohui pū i nā keʻena mokuʻāina a me nā hui like ʻole; aia nō ia i kahi e ʻimi ʻia ai nā iwi. Inā huʻe ʻia nā iwi ma ka hana alanui ʻana, e komo ana ka Department of Transportation i ka hana. Inā ʻimi ʻia nā iwi ma ka ʻāina ponoʻī, e komo ana ka haku ʻāina. No kēia hana pū ʻana, he pono ka hōʻike ʻia, ka hoʻonohonoho ʻia, a me ka ʻike leʻa ʻia ʻana o nā wahi no nā makahiki he nui.
Aia ka hapanui o kā Kalai hana ma kēia makahiki i ke koikoi ʻana iā SHPD e mālama i ka ʻaʻaiawā ma Kaʻaʻawa, akā ʻaʻole ʻo ia i lohe iki i kahi mea maiā lākou e pili ana i nā hoʻolālā mālama.
“He koʻikoʻi liʻiliʻi loa nā iwi i ka maka o ka mokuʻāina. ʻAʻole lawa ka nui kanaka a me nā waiwai no ka hana ʻana pēlā, no laila, e hōʻauamo ʻia ana nā kulelana ma luna o mākou,” wahi a Kalai.
Nui ka hoʻohalahala ʻia ʻana o SHPD no nā kekeke he nui ma hope o kahi hōʻoia ma ka makahiki 2002 i hōʻike aku i ka hoʻokō ʻole ʻana o ke keʻena e kiaʻi i nā wahi pana a me nā koehana, e laʻa nā noiʻi lohi loa a pinepine ʻole a me kona hiki ʻole ke mālama pono i nā koehana.
Penei Ka Hana Inā ʻIke ʻIa Ka Iwi Kupuna
ʻO ka hana mua, e kāhea aku iā 911 no ka haʻi ʻana aku i nā mākaʻi. He pono ko lākou nānā ʻana i ka nui makahiki o ke koena a i ʻole he māhele ia ma kahi hihia i pili i kahi kanaka nalowale a i ʻole kahi kanaka hoʻomake.
I mea e kākau hoʻopaʻa ʻia ai kahi hūnākele no ke kiaʻi ʻia ʻana, e hoʻouna aku i kēia palapala.
Hiki i kēia palapala aʻo hana ke kākoʻo iā ʻoe i ka hōʻoia ʻana i kou kūlana mamo o kahi hūnākele ma Hawaiʻi.
Ua ʻaʻa ʻo SHPD i ke kūlana o ka hōʻoia, a ua ʻōlelo akula kēia, e koikoi ʻia ana nā waiwai hou, o lawe aku auaneʻi lākou i nā waiwai mai nā polokalamu ʻē aʻe e kō ai ka makemake o ka hōʻoia.
Ua ʻōlelo kahi ʻelele no DLNR, ʻaʻohe kanaka no SHPD i hiki ke nīnauele ʻia ma kēia pule.
“ʻO ka pilikia nui no nā iwi kupuna, ʻo ia ka nele o ke kūpaʻa politika a me nā waiwai kālā ʻole no ka mālama, ka nānā, a me ke kiaʻi pono ʻana i nā hūnākele Hawaiʻi e kū i ke kānāwai,” wahi a Markell.
Ma Ianuali, ua hoʻouna akula nā alakaʻi ʻaha iwi kupuna i mau palapala namunamu i ke keʻena me ka ʻōlelo ʻana aku penei, ʻaʻole lawa ke kākoʻo o SHPD ma kā lākou hana, a ua hoʻohalahala lākou i ko SHPD pani hakahaka ʻole ʻana a me ka hoʻomākaukau ʻole ʻana i nā lālā ʻaha. I loko nō o ke koho ʻia ʻana o nā moho e ke kiaʻāina, ʻaʻole i koho ʻia kahi mau moho ma nā mokupuni like ʻole no nā makahiki he nui.
“Ua like nā namunamu o nā ʻaha iwi kupuna ma ka makahiki 2021 me ko lākou mau namunamu ma ka makahiki 1998,” wahi a Markell.
ʻO Kamanaʻo Mills, ʻo ia ka luna hoʻomalu no ka Oʻahu Island Burial Council, lana kona manaʻo, me ka nui ʻana aʻe o ka ʻikepili, hiki iā lākou ʻo nā lālā ʻaha ke hoʻomākaukau pono ʻia a kākoʻo iā DLNR lāua ʻo SHPD i ka mālama pono ʻana i nā wahi hūnākele.
Hoihoi ka ʻaha e aʻo mai i ke koina i hiki ke hoʻoneʻe ʻia kahi alanui a i ʻole e hoʻēmi ʻia ka ʻaʻaiawā ma nā one, i mea e haku ʻia ai kahi hoʻolālā e mālama pono i nā iwi kupuna.
“Hāʻawi ʻia mākou i ʻikepili i hoʻohaiki ʻia, akā he ʻiʻini ko mākou e ʻimi pū i ka haʻina,” wahi a Mills. “Aia nō ia ma waho aʻe o nā iwi kupuna; ʻānō, he pilikia olakino lehulehu a he pilikia palekana nō ia.”
He Hōʻailona Ia O Ko Kahi Kū Kanaka ʻAna
Ma waho aʻe o ka hana kino ʻana ma ka noiʻi wahi, ka noiʻi iwi, a me ke kākau hoʻopaʻa ʻana i nā wahi, he hana ʻuhane ka mālama iwi kupuna ʻana. Ua hoʻoulu ʻia ʻo Markell e kona mau kūpuna ma kinohi o kāna ʻoihana; ua hōʻike kona moeʻuhane i ke kohu ʻole o ua ʻoihana nei me nā ʻoihana maʻamau mai ka hola 9 a hiki i ka hola 5.
“Ua pili loa kēia i ka ʻuhane a me ka mauli Hawaiʻi ma o kahi māhele hūnā loa ma loko o ko kākou moʻomeheu,” wahi a Markell.
Manaʻo nā Kānaka Maoli, he mana ko nā iwi, a ua hūnā ʻia kahi i kanu ʻia ai nā iwi ma loko o ka ʻohana. Akā, ma o ka liʻuliʻu a me ka hoʻolauna ʻia ʻana o ka hoʻomana Kalikiano ma Hawaiʻi, ua nalowale kēlā ʻike i nā ʻohana.
Ua kapu hoʻi kahi o ka hūnākele, ʻoiai he hōʻailona ia o ko ke kanaka pilina i ka ʻāina a me kahi āna i noho ai. Eia hoʻi, ʻaʻole e hoʻolaha lehuhelu ʻia nā wahi e ʻole ai ka hao ʻia a me ka hana ʻino ʻia ʻana o nā wahi. Ma muli o ko lākou ʻiʻini e hōʻihi pono i nā iwi i ʻimi ʻia ma nā kapa kai, ʻano kānālua lākou ʻo Kalai i nā hē kahakai.
“ʻŌlelo aku kekahi, inā makemake ʻo Kanaloa e lawe aku i nā iwi, e lawe aku ana nō ke kai,” wahi a Kalai. “Akā, inā ʻaʻole lākou i kanu ʻē ʻia ma kai ma mua, e aho lākou e noho paʻa ma ka ʻāina.”
Ua hoʻololi ʻia ka noʻonoʻo a me ke koʻikoʻi o nā iwi. Kuhi ʻo Markell, ʻo kēia ke kumu o ka nāwaliwali ʻana o ka pilina o nā kānaka a me nā wahi pana. Kū mai ka hāliʻa ke pani ʻia nā hale ʻaina noho loa, akā pehea naʻe nā heiau a me nā iwi? He aha lā ka mea waiwai i ke kanaka i kēia wā?
Wahi a nā kānaka e like me Markell lāua ʻo Kalai, ʻo kēia nō ke kuleana e ʻauamo ʻia e kākou a pau ke hoʻopilikia mai ka hoʻohuli aniau i nā hūnākele kahiko. Ma kahi ʻoihana e manaʻo ʻia ai he kuleana ia no kākou a pau, pehea lākou e aʻo aku ai i nā kānaka e mālama i nā wahi pana? ʻŌlelo aku ʻo Markell, he pono ko ke kanaka ʻike maka ʻana i nā iwi, me he mea lā he hōʻailona ia o ko kekahi kū kanaka ʻana.
“He hōʻailona nā iwi o ke ola kanaka, a ʻaʻole hiki ke kohoemi i ka waiwai o kēlā ola kanaka, i loko nō o ke ʻano o ke kanaka a me kona waiwai i kekahi kanaka ʻē aʻe,” wahi a Markell.
Ua kākoʻo ʻia kēia papahana e ka ʻOhana o Harry Nathaniel, Levani Lipton, ka ʻOhana Mar, a me Lisa Kleissner.
Sign up for our FREE morning newsletter and face each day more informed.
About the Author
-
Ku'u Kauanoe is the engagement editor for Honolulu Civil Beat. You can reach her by email at kkauanoe@civilbeat.org
Support Independent, Unbiased News
Civil Beat is a nonprofit, reader-supported newsroom based in Hawaiʻi. When you give, your donation is combined with gifts from thousands of your fellow readers, and together you help power the strongest team of investigative journalists in the state.
Every little bit helps. Will you join us?
More Stories In This Special Report
-
Part 1Ke Unuhi Aku Nei ʻO Civil Beat I Mau Moʻolelo Ma Ka ʻŌlelo Hawaiʻi
-
Part 2Civil Beat Is Now Translating Some Stories Into Hawaiian
-
Part 3Brian Schatz: ʻO Ka ‘ʻIke Kuʻuna’, He Pono Ke Komo I Nā Kulekele Aniau O ʻAmelikahuipūʻia
-
Part 4Ua Lawa Koʻu Hawaiʻi ʻAna?
-
Part 5Denby Fawcett: Ka Hala ʻAna i kekahi Mea ʻIke Loa Aloha Nui ʻIa
-
Part 6Ma Muli O Ka Hui Lawe Hana I Noi ʻIa, Ua Kupu ʻĒ Mai He Mau Pilikia
-
Part 7ʻŌlelo Nā Kamaʻāina No Oʻahu Komohana I Ke Kuhihewa A Ka Nūhou I Ko Lākou Kaiāpuni. Makemake Mākou E Hoʻololi I Kēlā
-
Part 8Nā Kahu Manō: He ʻOhana Hawaiʻi E Hoʻi I Ko Lākou Hoʻoilina Ponoʻī
-
Part 9Kūmākena Nā Poʻe Hoʻokele Moku I Ka Hala Hoʻokāhāhā O Kekahi O Nā Loea Hoʻokele
-
Part 10Ko Hawaiʻi ʻUhaʻuha ʻAna I Kona Hoʻomalu ʻAi ʻAna — A Me Ka Mea E Loaʻa Hou Mai Ai
-
Part 11Hoʻoulu Manaʻolana ʻO Biden No Ka Hawaiʻi E ʻImi Ana I Aupuni Pekelala
-
Part 12Nui A Kapakahi Ka Nele O Nā Poʻe Pākīpika, Me Nā Hawaiʻi Hoʻi Kekahi, I Ka Loaʻa ʻOle O Ka Lāʻau Koʻokoʻo
-
Part 13Makemake Anei ʻOe E Emi Mai Ko Hawaiʻi Kaukaʻi ʻAna I Ka ʻAi Hoʻopae ʻIa? E Hoʻololi I Kāu Papaʻai
-
Part 14Ua Hōʻemi Ka Maʻi Ahulau I Ka Nui O Nā Hōʻike Kēpau ʻAna I Nā Keiki
-
Part 15Nā Hihia E Pohihihi Ai Ka Haʻaheo O Ke Kanaka Maoli Nāna E Komo I Ka Pūʻali Koa
-
Part 16E Lilo Koke Ana Nō Anei Ke Kaʻa Wahie O Hawaiʻi Nei He Mea Kū I Ka Wā Kahiko?
-
Part 17Trisha Kehaulani Watson: ʻO Ka Wā Kākoʻo Kaiāulu Kēia, Pēlā Lākou E Kākoʻo Ai Iā Lākou Iho
-
Part 18Ke Kūkulu ʻAna I Moʻohaʻawina I Kahi Papa A I Kahi Papa
-
Part 19Hiki I Ka Hoʻolilo ʻĀina ma Honouliuli Ke Waele I Wahi No 400 Home Hoʻokūʻonoʻono Hawaiʻi
-
Part 20Ua Hala Loa Ke Kumu A Me Ka Mea Hoʻouluulu ʻO Haunani-Kay Trask
-
Part 21Ke ʻAno E Hoʻohoka Kūloko ʻIa Nei Ke Kūlia ʻAna E Kūkulu ʻIa He Mau Kōkua A Hale Noho No Ka Poʻe Nele I Ka Hale ʻOle
-
Part 22Ua Lilo Kekahi Polokalamu ʻIke Hawaiʻi I Mea Pūnaewele A Hū Aʻe Kona Kaulana Ma ʻAmelika
-
Part 23Kūlanalana Ka ʻAelike E Pau Ai Ka Hukihuki: Makemake ʻIa Ko Oʻahu Awāwa ʻO Mākua E Ka Pūʻali Koa A Me Ka Lāhui Hawaiʻi Ponoʻī
-
Part 24Hāpai ʻIa E Nā Alakaʻi Lāhui Hawaiʻi Ka Lāʻau Koʻokoʻo He Ala E ‘Maluhia Ai Kākou No Kēia Mua Aʻe’
-
Part 25Ua Pohihihi Ko OHA Moʻohelu Kālā I Kekahi Hulihia E Hiki Mai Ana
-
Part 26He Hoʻohiki I Hoʻokō ʻOle ʻIa? ʻO Ko Ka Hawaiʻi Hukihuki ʻAna Me Bank Of America
-
Part 27Penei Ka Hoʻolilo ʻIa ʻAna E Kekahi Mau ʻAhahui Hawaiʻi Maoli Nā Pūʻulu Kālā Pekelala He $38 Miliona Ka Heluna Nui
-
Part 28Denby Fawcett: Ua Kuhi Pololei ʻO ‘The White Lotus’ I Nā Mea Like ʻOle E Pili Ana Iā Hawaiʻi — A He ʻOkoʻa Hou Nō Ia
-
Part 29Wahi A Nā Mākua, ʻAʻole Lawa Kā DOE Mālama ʻAna I Polokalamu Pūnaewele No Nā Kula Kaiapuni
-
Part 30Ka Hoʻopakele ʻAna I Ko Hawaiʻi ʻOihana Mahi Maiʻa ‘He Hoʻokahi Maiʻa’ O Ka Manawa Pākahi
-
Part 31He Mau Hakahaka ʻOihana He Nui Ko OHA Ma Kona Hoʻonohonoho Hou ʻAna I Kū Pilikia
-
Part 32Na Trisha Kehaulani Watson: E Aho Kākou E Hoʻololi I Kā Kākou ʻAno E Pili Aku Ai Me Ka ʻĀina
-
Part 33E Hoʻoweliweli Ana Ka Hoʻohuli Aniau I Ka Hoʻomāhuahua ʻAna I Nā Pilikia Olakino Ma Hawaiʻi
-
Part 34Ke Kani Koʻele Nei Ka Uaki Ma Ko Ka Hawaiʻi Kali ʻAna I Ka Hoʻohuli Hoʻoili ʻĀina Kūʻonoʻono
-
Part 35Ko Lee Cataluna: Hōʻike Nā Hālāwai Pūnaewele I Nā Loina ʻŌiwi
-
Part 36Kūpilikiʻi Nā Kānaka Maoli I Ke Kaumaha Noʻonoʻo O Ka Hū Delta
-
Part 37He Koʻikoʻi Nō Ka Lāʻau Koʻokoʻo No Ko Hawaiʻi Mau Keiki
-
Part 38Penei E Pilikia Ai Ka ʻŌnaehana Wāwahie Ma Kapūkakī I Ko O‘ahu Wai Inu No Nā Kekeke He Nui
-
Part 39Ke Hoʻāʻo Nei Kahi Kaiāulu E Hoʻopakele I Nā Iwi Kupuna I Hūnākele ʻIa E ʻOle Ka ʻAʻaiawā ʻIa E Ke Kai
-
Part 40Loi Hou ʻIa Ke Kumukūʻai Pipiʻi No Kahi Lāʻau Hoʻopakele Ola No Nā Mimikō
-
Part 41He Hoʻolālā Ko Ka ʻAha Lunamakaʻāinana E Hoʻohiki I $600 Miliona I Nā ʻĀina Hoʻokūʻonoʻono Hawaiʻi
-
Part 42Hōʻike Ka Hoʻohaumia Wai a Ka Pūʻali Kaua Moana I Nā Pilikia O Ka ʻŌnaehana Kuhi Pilikia
-
Part 43Ke Nānā Pono ʻIa Nei Nā Makana Kālā Paipai Kālaiʻāina Ma Muli O Ka Hana ʻApakeʻe Ma Ko Hawaiʻi ʻAhaʻōlelo
-
Part 44I Maikaʻi Ka Lepo, I Maikaʻi Ka Meaʻai Ma Hawaiʻi. Penei E Hoʻokō ʻIa Ai Kēlā
-
Part 45He Nui ʻIno Ka Make ʻAna O Nā Paʻahao Ma Hawaiʻi Ma Kēia Mau Makahiki He 10. ʻAʻole Hiki I Ka Mokuʻāina Ke Haʻi Aku I Ke Kumu
-
Part 46E Aho Ka Hoʻonaʻauao Hawaiʻi No Ko Hawaiʻi Mau Keiki
-
Part 47Hoʻonui ʻIa Ke Koi Loli Inoa ʻAna I Ko Kauaʻi Pāpū Lukia I Ka Hoʻopiʻi Kūhelu ʻIa ʻAna O Kahi Keʻena Huna
-
Part 48Hāpai Ko Hawaiʻi Mau Mea Kau Kānāwai I Ka Hoʻonui Kea ʻAna I Ko OHA Loaʻa Kālā Mai Nā ʻĀina Kalaunu
-
Part 49Nīele ʻIa Kā Kai Kahele ʻOihana Ma Hawaiian Airlines
-
Part 50Hoʻoulu Ka Pani Alahele Ma Ke Awāwa O Waipiʻo I Ka Huliāmahi O Ke Kaiāulu No Ka Paipai Kānāwai
-
Part 51ʻO Nā Mea A Ka Limu E Hōʻike Aku Ai E Pili Ana I Ko Kākou ʻĀina Ma Hawaiʻi
-
Part 52Makemake Ke Kula ‘O Kamehameha E Kūkulu I Hōkele Hiwahiwa E Hōʻihi Moʻomeheu Ma Ka Moku O Keawe
-
Part 53Hoʻopiʻi Kahi Hui Mālama ʻĀina I Ke Aupuni Pekelala E Kiaʻi Pono ʻIa Ai Nā Manō ʻAne Halapohe
-
Part 54Kuhi Kahi Hōʻike I Ka Hana ʻIno ʻIa ʻAna O Nā Haumāna Ma Nā Kula Hānai Hawaiʻi
-
Part 55Lilo ʻO Hawaiʻi I Home Kaianoho No Nā Manu Kai Ma O Ka Nalowale ʻAna O Nā Mokupuni Mamao
-
Part 56Hoa Kūkā: E Hala Ana Nō Paha ʻElua Makahiki No Ka Hoʻoponopono ʻAna I Ka ʻŌnaepuni Hāpaʻupaʻu Ma Kapūkakī
-
Part 57He Helu Nui Ko Nā Kānaka Maoli I Ka Loaʻa Mimikō. ʻO Ke Koi Maila Nō Ia I Ka Hoʻomaʻemaʻe Koko.
-
Part 58Hoʻopili Kekahi Alahele Kapakai I Kēia Mau Mea Maʻi I Ka Hoʻomaʻemaʻe Koko ʻIa ʻAna. Hiki I Ka Hoʻohuli Aniau Ke Hoʻopilikia I Kēlā
-
Part 59Ke Hoʻopili Nei Kēia Papa ʻŌlelo Hawaiʻi I Nā Haumāna Mai ʻAmelika A I Aotearoa
-
Part 60ʻŌlelo Hoʻopaʻi ʻIa Ke Kenekoa Mokuʻāina ʻO English Me ʻEkolu Mau Makahiki Ma Ka Hale Paʻahao Pekelala
-
Part 61Ke Hoʻōla Hou ʻIa Nei Nā Loko Iʻa I Loko Nō O Ka Piʻi ʻIlikai A Me Nā Lāhulu Haole
-
Part 62Ka Hoʻonaʻauao: ʻŌlelo Nā Moho Kiaʻāina, He Pono Ke Kālā No Ka Hoʻoponopono ʻAna I Ko Hawaiʻi Mau Kula
-
Part 63Mai Ke Aka Mai: ʻŌʻili ʻOkoʻa Kahi Hui Waiwai Hoʻopuka ʻOle I Ka Maka Lehulehu
-
Part 64ʻO Hawaiʻi Wale Nō Ka Mokuʻāina E Noi ʻOle Ana I Ke Kālā Pekelala E Hoʻoneʻe Aku I Nā Kamaʻāina I Uka O Ka Wai Hālana
-
Part 65Ke Hōʻeuʻeu Nei Ke Kaiāulu No Ke Kūʻai ʻAna Mai iā Molokai Ranch. E Hoʻokō ʻIa Anei Ia Hana?
-
Part 66E Koho Nui ʻIa Ana Ka Hoʻomaʻemaʻe Koko ʻAna Ma Ka Hale, A Eia Mai Nō Ke Kumu
-
Part 67E ʻUʻuku Ana Ka Nui O Nā Kāne Kanaka Maoli E Hele Kulanui. E Nui Ana Nō Paha Ka Hopena No Kekahi Mau Hanauna Aʻe
-
Part 68E Nui Aʻe Ana Ka Nui Wāhine E Alakaʻi Ana I Ka Hoʻomau ʻAna I Nā Loina Hoʻokele Polenekia
-
Part 69Hea ʻIa Kekahi Mau Kānaka Maoli Kaulana No Ka Pono O Mauna Kea
-
Part 70E Koho Nā Mea Koho Pāloka Ma Maui I Ka Holo ʻAna O Ke Kalana Me He Aupuni ʻŌlelo Pālua Lā
-
Part 71Ke Kūkulu ʻIa Nei Ke Kaiāulu A Me Ka Lako Meaʻai E Kahi Kula Ma Loko O Kahi Kula Ma Hāna
-
Part 72He Moʻolelo No ʻElua Aupuni Mōʻī: Pā Ka Naʻau I Ka Hala ʻAna O Ka Mōʻīwahine ʻO Elizabeth
-
Part 73Hiki I Ka Hōʻano Hou ʻIa ʻAna O Ka Mahiiʻa Kuʻuna Ke Lawelawe Hou I Ka ʻAmaʻAma I Ke Pākaukau ʻAina Ahiahi
-
Part 74E Kauoha ʻIa ʻO Maui E Hoʻopio I Ka Ipu Kukui O Waho I Mea E Kiaʻi Ai I Ka Holoholona ʻĀhiu
-
Part 75Ke Hoʻomohala Aku Nei Ka Interior Department I Kahi Kulekele Hou No Ke Kūkākūkā ʻAna Me Nā Kānaka Maoli
-
Part 76Ke Kali Nei Nā Hui Kumuloaʻa ʻOle I Nā Kālā He Mau Miliona Ma Loko O Nā Haʻawina Kālā I Koi ʻIa
-
Part 77OHA: Ua Lanakila ʻO Trask Lāua ʻO Galuteria Ma Ke Koho Pāloka No Ke Kahu Waiwai No Hawaiʻi A Me Ke Kahu Waiwai Nui
-
Part 78E Hoʻomaka Ana Kekahi Hui Kumuloaʻa ʻOle I Ke Kope ʻAna I Ka Loko Iʻa ʻO Loko Ea
-
Part 79Ke Aʻo ʻIa Aku Nei Nā Mea Noiʻi Hoʻohuli Aniau E Ka ʻIke ʻŌiwi
-
Part 80Hiki I Kekahi ʻImina I Nā Pono Lāhui Ma Kalolaina ʻĀkau Ke Hoʻololi I Ka Hoʻohale ʻAna I Nā Kānaka Maoli
-
Part 81Hāpai ʻO Kahele I Pila No Ka Hoʻēmi ʻAna I Ka Palena Nui Koko No Ka ʻĀina Hoʻokūʻonoʻono
-
Part 82Hoʻāʻo Hou ‘O OHA E Hoʻonoa I Ke Kapu Kūkulu Hale Ma Kakaʻako Makai
-
Part 83Hiki Ke Noi ʻIa Ke Kālā Pekelala E Nā Luaahi Kanaka Maoli I Hana ʻIno ʻIa
-
Part 84Noʻonoʻo ʻO DHHL I Ka Hoʻololi ʻAna I Ka Hoʻolālā Uku He $600 Miliona
-
Part 85E Hōʻano Hou ʻIa Ana Ka Mālama ʻAna I Ko Hawaiʻi Mau Loko Iʻa Ma O Ka ʻEnehana Hou
-
Part 86Kā Ka Luna O DHHL: ʻAʻole E Wāwahi ʻIa Ana Ka Hoʻolālā Uku He $600 Miliona E Ka Manaʻo Hou
-
Part 87ʻUa ʻIke ʻIa A Lohe ʻIa’: Hoʻohiki ʻO Biden I Kona Kākoʻo ʻAna I Nā Poʻe He ʻAkia, He Hawaiʻi, a He Pakipika
-
Part 88Pono Anei Ke Keʻena Kuleana Hawaiʻi E Hoʻololi I Ke ʻAno O Ke Koho Pāloka ʻAna?
-
Part 89Kāpae ʻO Ikaika Anderson I Kona Noi Ponoʻī I Ke Kūlana Luna Ma DHHL
-
Part 90Kā Naka Nathaniel: He Kupa, He Kōlea, A I ʻOle Kekahi Mea ʻĒ Aʻe?
-
Part 91Ua Pupū Ka Hoʻolālā ʻAna No Nā Papa ʻŌlelo Hawaiʻi Ma Nā Kula
-
Part 92E Kāpae ʻIa Ana Paha Ka Lā Koho Pāloka Me He Lānui Mokuʻāina Lā
-
Part 93Ke Aliʻi Hope Loa: Ka Hala ʻAna O Ke Kamāliʻi Kāne ʻo Jonah Kūhiō
-
Part 94E Mālama Ana ʻO Biden I Puʻuhonua Kai Ma Ka Pakipika
-
Part 95Hāpai ʻIa Nā Home Liʻiliʻi No Nā ʻĀina DHHL Ma Oʻahu Komohana
-
Part 96Hōʻole Nā Kahu Waiwai O OHA I Ka Waiho ʻAna I Nā Papahana Kūkulu Nuʻuoʻa Ma Kakaʻako
-
Part 97Hoʻomalu ʻIa Nā Hana Lapaʻau Ma Lalo O Kēia Hui ʻInikua
-
Part 98Wahi A Nā Mea Kākoʻo, E Hoʻolaha ʻIa Aʻe Ana Ka ʻŌlelo Hawaiʻi E Nā ʻOkina Ma Nā Laikini Kaʻa
-
Part 99Pono Anei I Nā Moku Ke Hoʻolohi No Ke Kūhewa ʻOle ʻAna I Nā Koholā?
-
Part 100Hoʻohanohano Kūhelu ʻIa Ka Lā Kūʻokoʻa
-
Part 101Nui Nā Kānaka Maoli Ma Nā Hale Paʻahao. Hiki I Ka Hoʻonaʻauao Moʻomeheu Ke Kōkua Aku
-
Part 102Ke Hoʻihoʻi Nei Kēia Hui I Nā Iwi Kūpuna I Hawaiʻi Nei
-
Part 103Wahi A NOAA: Ua Pepehi ʻIa Nō Paha Ka ʻĪlio Kai Keiki Ma Oʻahu Nei
-
Part 104Hōʻea Nā Puʻu ʻAi Niu I Kauaʻi
-
Part 105Kā Naka Nathaniel: Eia Ka ʻElepani Ma Ka Lumi Hulahula: ʻʻAʻole ʻO Las Vegas Ka Mokupuni ʻAiwa!’
-
Part 106ʻAʻole ʻIke Leʻa ʻIa Ke Kanaka E Noho Ana I Ka Noho DHHL Ma Ka Papa Luna Wai No Maui Hikina
-
Part 107Ua Koho Aku Ke Komikina Home Hawaiʻi I Kekahi Loea Kulekele Wai No Ka Noho Mua O Ka Papa Wai No Maui Hikina
-
Part 108Ua Mākaukau ʻO Kamalani Academy E Pani ʻIa, Ke Hāʻawi ʻIa Nei Naʻe Kekahi Manawa Hou
-
Part 109Na Kekahi Paʻi Kiʻi ʻAna I Hoʻopohihihi Aku I Ka Laina E ʻOkoʻa Ai Ke Kūlana Aliʻi A Me Ka ʻOihana Kūʻai ʻĀina
-
Part 110Eia Ka Haʻina: Aia ʻO Jonathan Likeke Scheuer Ma Ka Papa Luna No Ka Wai O Maui Hikina
-
Part 111Ua Hoʻololi Aku Ko Hawaiʻi DOE I Ka ʻImi Kumu ʻAna, A E Maikaʻi Ana Nō Paha Ka Hopena
-
Part 112Eia Ke Kumu O Ka Uku ʻAna He Pāono O Nā Kānaka Noho ʻĀina Hoʻopulapula Ma Luna Aʻe O Nā Kānaka Noho Kalana
-
Part 113Hihia: ʻO Ke Kāpae ʻAna I Ka Luna Wai, ʻAʻole Ia Kū I Ke Kānāwai
-
Part 114He Kāhea Hoʻāla ʻo Lāhainā, A Wahi A Nā Mea Kilo, Mau Nō Naʻe Ka Pāhiki Kiʻekiʻe No Ke Ahi Hou
-
Part 115Koikoi ʻO Tokuda E Poina ʻOle ʻO Maui I Ka ʻAhaʻōlelo Lāhui
-
Part 116Hoʻolako ʻO Oprah Lāua ʻO Dwayne Johnson I $1,200 I Kēlā Me Kēia Mahina No Nā Kānaka I Koe Ma Hope O Ke Ahi Ma Maui
-
Part 117Hōʻoia Nā Mea Nānā Moʻomeheu I Ka Hoʻomaʻemaʻe Pono ʻAna Iā Lāhainā Me Ka Hōʻihi Ma Hope O Ke Ahi
-
Part 118ʻO Ka Nele ʻAna I Nā ʻAnoʻano ʻŌiwi ʻOle, Nāna I Hōʻeuʻeu I Ke Kanu Hou ʻAna I Nā Mauʻu Haole E Hoʻā Maʻalahi ʻIa
-
Part 119Ke Noi Aku Nei Ke Keʻena ʻĀina Home Hawaiʻi I $6M No Ka Noiʻi ʻAna I Ka Ikehu Wela Honua
-
Part 120Kūkākūkā Nā Meia O Hawaiʻi I Ka Pilikia Hoʻohale Ma Ka ʻAhahui Hawaiʻi
-
Part 121Wahi A Ka Pūʻali Koa, E Pau Ana Ka Hoʻomaʻamaʻa Kī Kūʻānō Ma Mākua
-
Part 122ʻIke Nā Mea Hoʻokele Waiwai I Ka Ulu ʻAna Aʻe Ma Ka Makahiki 2024
-
Part 123Ua Hoʻokaʻawale ʻIa Nā Kamaʻāina No Lahaina E Ke Ahi. E Hoʻohui Hou Ana Kahi Helena Lōkahi Iā Lākou Kekahi I Kekahi.
-
Part 124He Mea Nui Ke Kūkulu Hou ʻAna I Nā Kula o Maui No Ka ʻAhaʻōlelo
-
Part 125Na Kekahi Hoʻopaneʻe a FEMA E Hoʻopaʻa I Kēia ʻOhana Ma Kekahi Keʻena Noho Waiwai No Hoʻokahi Mahina Hou Aku
-
Part 126Na Kēia Kikowaena Hou E Kōkua I Nā Hui Nāna E Kiaʻi Nei I Ko Hawaiʻi Wai
-
Part 127E Hoʻomaka Ana Nā Haumāna Kula Kaiapuni o Lahaina Ma Kekahi Kula Hou Ma ʻApelila
-
Part 128Eia Ke Kumu No Ke Kāpae ʻIa ʻAna O Ka Hui Kūkulu Hale O Ka Mokuʻāina
-
Part 129He 17 Ka Nui O Nā Kānaka I Noi Kālā Mai Ka Waihona Kālā No Nā Luaahi Ahi Ma Lahaina
-
Part 130Hōʻole Ko Hawaiʻi ʻAha Kenekoa I Ka Pila ʻDe Facto’ No Ka ʻĀpono Pakalōlō
-
Part 131Pono Nā Makahiki He Nui A Me Nā Kālā He Mau Miliona No Ke Kanu Hou ʻAna I Nā Lāʻau Ma Lahaina
-
Part 132Manaʻolana Ka ʻOhana, Ke Wehe Aʻe Nei Ke Kūlanakauhale No Nā Luaahi Ahi Ma Maui
-
Part 133E Hoʻonui ʻIa Ke Kiaʻi ʻAna I Nā Ilina E Nā Pila
-
Part 134E Emi Ana Ka Ikaika O Nā Makani Pāhili I Kēia Makahiki, Wahi A Nā Loea
-
Part 135E Ulu Ana Nō Paha Nā ʻAnoʻano ʻŌiwi Ma Ka ʻĀina Pau Ahi o Hawaiʻi Nei
-
Part 136Ke Noi Aku Nei Nā Pale Keiki I Kahi Luna Hoʻokolokolo E Hoʻomau I Nā Loina Hoʻohānau
-
Part 137Pilikia Nā Kula I Ka Hoʻokō ʻAna I Nā Polokalamu Kaiapuni
-
Part 138Koho Ko Maui Meia I Nā Luna Hou No Nā Keʻena Hale, Kumuwaiwai ʻŌiwi
-
Part 139Pāpā ʻIa Nā Kelepona Lawe Lima I Kekahi Mau Kula Ma Hawaiʻi. Pono Anei Iā Haʻi Ke Hana Like?
-
Part 140ʻO Kēia Ka Manawa E Pale Ai I Nā Mokupuni Mamao O Ka Pakipika
-
Part 141Ke Hānai Nei ʻO UH I Nā Iʻa Ma Mānoa E Māhuahua Ai Ko Hawaiʻi ʻOihana Mahi Iʻa
-
Part 142Noi Kālā Nā Kahu Ola Ma Waiʻanae No Nā Polokalamu Olakino Noʻonoʻo
-
Part 143Hōʻike ʻIa Ka ʻOi O Ke Alakaʻi Hawaiʻi Ma Kahi ʻAha
-
Part 144Makemake ʻO OHA E Hoʻopakele ʻIa Ma Lalo O Ko Hawaiʻi Kānāwai Mālamalama
-
Part 145He Hulihia Ko OHA, Koho Alakaʻi ʻIa ʻO Kai Kahele Me Ka Nānā ʻAna I Ke Kūkulu Hale
-
Part 146No Wai Ke Kuleana ʻO Ka Mālama Iwi Aliʻi?
-
Part 147He Aha Ia Mea He Inoa? Ke Hoʻi Nei Nā Mea Noiʻi I Ko Hawaiʻi Piko
-
Coming Soon
Part 148Hāpai ʻIa Kahi Pila Noi Noiʻi E Hoʻolilo Iā Lahaina I Wahi Hoʻoilina Pae Aupuni